همانطور که در مقالات قبلی به آن اشاره شد، شانه درد میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد و در برخی از موارد مانع از انجام فعالیتهای روزانه برای فرد خواهد شد. شانه از قسمتهای پرتحرکی است که نشانههای درد در آن میتواند از سنین 30 سال آغاز شود که به منظور درمان آن میتوان از روشهای مختلفی استفاده کرد که در ادامه این مقاله به صورت کامل آنها را بررسی کردهایم.
علتهای درد شانه
آرتروز شانه
فرد، اغلب آرتروز شانه را به همراه درد شدید در شانه یا دردی در قسمت جلوی شانه همراه با سفتی توصیف میکند. معمولا هم دامنه حرکات فعال و هم غیرفعال کاهش مییابد. ورم مفاصل شانه نسبتاً نادر است و معمولاً در نتیجه آسیبدیدگی بازو، گردن یا شانه که سالها پیش اتفاق افتاده رخ میدهد.
درد بالای شانه: التهاب مفصلی ترقوه و کتف (آکرومیو کلاویکولار)
شایعترین علت درد در قسمت بالای شانه، مفصل غیر طبیعی سرشانهای ترقوهای (مفصل AC) است. مشکلات مفصل AC شامل التهاب مفصلی AC، جدا شدن AC و پوکی استخوان ترقوه انتهایی است.
جدا شدن یا در رفتگی مفصل ترقوه و کتف ( اکرومیو کلاویکولار)
افرادی که در رفتگی مزمن این مفصل رادارند معمولاً سابقه افتادن بر روی شانه را دارند، که نتیجه آن صدمه به رباطهایی است که مفصل AC را احاطه کردهاند. بسته به شدت آسیبدیدگی رباط، ممکن است به دلیل جدا شدن تیغه شانه از ترقوه برآمدگیای در بالای شانه ایجاد شود.
درد سراسر شانه
شانه برای اینکه ثابت بماند به تاندونها، رباطها و ماهیچههای قوی نیاز دارد. اگر این بافتها شل یا پاره شوند، ممکن است ناپایداری یا دررفتگی شانه ایجاد شود.
ناپایداری مشکلی است که باعث ایجاد مفصل شل میشود. ناپایداری ممکن است در اثر آسیبدیدگی (جابجایی) یا در اثر استفاده بیش از حد ایجاد شود. ممکن است به نظر برسد شانههایی که حس ناپایداری دارند در حال جدا شدن از مفصل هستند.
برخی افراد رباطهای شلی دارند که این مسئله منجر به شانه ناپایدار مزمن میگردد که به آن بیثباتی چندجهته میگویند. این افراد معمولاً زنان جوان و ورزشکاری هستند که احساس میکنند شانهشان محکم در جای خود قرار نمیگیرد (فشار زیاد شانه). آنها اغلب از “بازوی مرده” حرف میزند و دامنه حرکتی شانهشان بیش از حد معمول است.
دررفتگی شانه
دررفتگی نوعی آسیبدیدگی است که هنگامی رخ میدهد که قسمت بالای استخوان بازو از کتف جدا میشود. اگر کسی شانهاش در رفته باشد، ممکن است رباطهای معمولی که شانه را در جای خود نگه میدارند آسیب دیده باشد و چنین شانهای احتمال دارد دوباره از مفصل جدا شود.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید
اگر علت درد شانه خود را نمیدانید، یا توصیههای درمانی خاصی برای شرایط خود سراغ ندارید، باید تحت مراقبتهای پزشکی قرار بگیرید.
علائمی که با دیدنشان باید به پزشک مراجعه کنید:
- عدم توانایی برای حمل اشیاء یا استفاده از بازو
- آسیبی که باعث تغییر شکل مفصل شود
- درد شانه که در هنگام شب یا هنگام استراحت رخ دهد
- درد شانه که بیش از چند روز ادامه یابد
- عدم توانایی در بالا آوردن بازو
- تورم یا کبودی قابل توجه در اطراف مفصل یا بازو
- علائم عفونت از جمله تب، قرمزی پوست و حرارت
- علائم غیرمعمول دیگر که به درد شانه مربوط باشد مانند درد بطنی یا مشکل تنفسی
تشخیص
از آنجا که دلایل بالقوه زیادی برای درد شانه وجود دارد، بررسی دقیق علائم، معاینه فیزیکی و بعضی اوقات آزمایشات تصویربرداری برای تشخیصِ مناسب لازم است.
معاینه فیزیکی
پزشک، پس از بررسی علائم و تاریخچه پزشکی، معاینه کاملی از شانه انجام میدهد. او روی نواحی مختلف شانه شما فشار خواهد آورد تا میزان حساسیت یا ناهنجاری را در آنها ارزیابی کند. همچنین قدرت بازو و دامنه حرکت شانهتان را امتحان خواهد کرد.
پزشک به منظور رد دلایل غیر مرتبط با شانه دردتان، ممکن است نقاط دیگری از بدن مانند گردن یا شکم را نیز معاینه کند.
تصویربرداری
علاوه بر معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص خود دستور دهد تصویربرداری نیز انجام دهید.
- اشعه ایکس: اشعه ایکس شانه میتواند تشخیص دهد که آیا صدمهای به استخوانهای تشکیلدهنده مفصل شانه وارد شده است یا خیر و نیز به دنبال سرنخهای ظریف مانند خارهای استخوانی بگردد که در تشخیص آرتروز نقش دارند.
- اِمآرآی: MRI (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی) از شانه تصویری مشروح از تاندونها، رباطها و ماهیچههای اطراف مفصل شانه ارائه میدهد. به عنوان مثال، MRI میتواند اطلاعاتی در مورد مکان، اندازه و حتی طول عمر نسبی پارگی ماهیچه گرداننده شانه ارائه دهد.
تشخیصهای افتراقی
اگرچه منطقی به نظر میرسد که درد شانه از خودِ شانه ناشی شود، این موضوع همیشه صادق نیست. درد در ناحیه عمومی شانه، که معمولاً در نقطه مشخصی نیست و یا تشخیص محل آن دشوار است، ممکن است مربوط به یک مشکل غیر اسکلتی-عضلانی مانند فتق دیسک گردن یا بیماری مربوط به کیسه صفرا باشد. نگرانکنندهتر این است که درد شانه ممکن است نشانه حمله قلبی یا خونریزی از کبد یا طحال باشد.
اگر پزشکتان فکر کند درد شانه به یک مشکل بزرگتر مربوط است و یا برای اینکه از عدم وجود یک تهدید جدی اطمینان حاصل کند، آزمایشهای مختلفی را انجام خواهد داد. به عنوان مثال، ممکن است نوار قلب (ECG) به همراه آنزیمهای قلبی برای تشخیص حمله قلبی، یا یک سونوگرافی شکمی برای تشخیص بیماری مشکوک کیسه صفرا بنویسد. در نهایت، درمان علت درد شانه غالباً مشکل است و آنقدرها که فکر میکنید ساده نیست. بهتر است تشخیص چنین مشکلی را به متخصص واگذار کنید.
روشهای درمان درد شانه
درمان درد شانه کاملاً به علت مشکل بستگی دارد و در حالی که یک پروتکل برای یک مشکل مفید است، ممکن است برای مشکلی دیگر حتی ضرر داشته باشد (یا حداقل به همان اندازه یا اصلاً مفید نباشد).
بسیار مهم است که به دنبال مشاوره پزشکی باشید تا پیش از شروع برنامه درمانی بدانید باید کجا را درمان کنید و چگونه درمان را انجام دهید. همه درمانهای ذکرشده در اینجا برای هر شرایطی مناسب نیستند اما ممکن است برای مشکل شما مفید باشند.
استراحت
اولین درمان برای بسیاری از شرایط شایع بوجودآورنده درد شانه، استراحت دادن به مفصل است و اینکه اجازه دهید التهاب حاد فروکش کند. اما هنگام استراحت دادن به مفصل احتیاط کنید، چون بیتحرک بودن طولانیمدت میتواند باعث ایجاد شانه یخزده شود.
استفاده از یخ و گرما
از کیسه یخ بیشتر برای کاهش تورم و درد ناشی از آسیب حاد به شانه استفاده میشود، اما میتوان از آن برای درمان آسیبهای ناشی از استفاده بیش از حد از شانه نیز استفاده کرد (به عنوان مثال برای التهاب یا بورسیت ماهیچه گرداننده شانه). در این موارد، از یخ درست بعد از فعالیت بالای سر استفاده میشود تا احتمال بروز هرگونه التهاب را کاهش دهد.
از پدهای حرارتی نیز برای درمان مشکلات مزمن شانه استفاده میشود، اما عموما قبل از انجام فعالیت بالای سر به کار میروند. گرما میتواند عضلات را شل کرده، سفتی را از بین برده و درد را کاهش دهد.
قبل از استفاده از یخ یا گرما، با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید. تدوین یک برنامه خاص برای زمان انجام هر درمان و مدت آن در جهت بهبود ترمیم شانه اهمیت دارد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی تقریباً در درمان تمام مشکلات ارتوپدی نقش مهمی دارد. فیزیوتراپیستها برای افزایش قدرت، بازگرداندن تحرک و کمک به بازگشت بیماران به سطح فعالیتهای قبل از آسیب از روشهای مختلفی استفاده میکنند.
تجویز دارو
دو داروی متداول که برای کاهش درد شانه و تورم استفاده میشود تزریق ضد التهابهای غیر استروئیدی (NSAIDs) و استروئید است.
ضد التهابهای غیر استروئیدی (NSAIDs)
NSAIDها، که بعضی از آنها بدون نسخه (مثلا ایبوپروفن) در دسترسند و برخی دیگر مانند Voltaren (دیکلوفناک) که نیاز به نسخه دارند، معمولاً برای درمان مشکلات شانه مانند آرتروز، بورسیت و التهاب مورد استفاده قرار میگیرند.
بسیار مهم است که استفاده از این داروها فقط برای مدتی کوتاه و تحت نظر پزشک انجام گیرد. NSAIDها خطر هم دارند؛ اگر باردارید یا هرگونه مشکل سلامتی مانند فشار خون بالا، آسم یا سابقه بیماری کلیوی، بیماری کبد یا زخم معده دارید حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
تزریق کورتون
با تزریق استروئید، پزشک به ناحیهای از شانه شما که درد دارد کورتیزون – یک داروی استروئیدی قدرتمند که التهاب را درمان میکند – تزریق می کند. تزریق نه تنها میتواند درد را کاهش دهد بلکه به شما کمک میکند راحتتر در جلسات فیزیوتراپی شرکت کنید.
جراحی
در بعضی موارد، اگر اقدامات محافظهکارانه مؤثر نباشد یا آسیبدیدگی شانه از ابتدا خیلی شدید باشد، باید جراحی انجام شود. اگر شانهتان به عمل جراحی نیاز دارد باید با جراح ارتوپدی مشورت کنید.
کلام آخر
درست است که ردیف کردن “چرا”ها برای درد شانه میتواند فرآیندی جالب باشد، اما سعی کنید صبور باشید. شانه ساختار پیچیدهای دارد و تشخیص درست، کلید بهبودی شما است.
در آخر، اگر در شانه احساس ناراحتی میکنید، مطمئن باشید اکثریت قریب به اتفاق این نوع بیماران به طور کامل بهبود مییابند، به شرط آنکه به برنامه درمانیشان پایبند باشند.