منیسک یک بافت شبه غضروفی گوه‌ای شکل است که در بین استخوان‌های زانو قرار گرفته و به عنوان یک بالشتک برای محافظت از استخوان‌ها در هنگام حرکت عمل می‌کند. هر زانو دو مینیسک دارد. منیسک‌های سالم به شکل هلال ماه هستند (در واقع، “منیسک” از کلمه یونانی هلال می‌آید). منیسک دیسکوئید ضخیم‌تر از حد طبیعی است و اغلب بیضی یا دیسک شکل است. این منیسک، آسیب‌پذیرتر از مینیسک‌هایی است که شکل طبیعی دارند.
افراد مبتلا به منیسک دیسکوئید ممکن است در تمام مدت عمرشان هرگز مشکلی را تجربه نکنند. اگر منیسک دیسکوئید باعث درد و ناراحتی نشود نیازی به درمان نیست. با این حال، بعضی‌ها با مشکلات زانو که به منیسک دیسکوئید مربوط است مواجه خواهند شد. علائم، اغلب از دوران کودکی شروع می‌شوند.
آناتومی زانو پای انسان
منیسک به عنوان “کمک‌فنر” بین فمور (استخوان ران) و استخوان درشت‌نی (ساق پا) عمل می‌کند و از غضروف مفصلی که انتهای استخوان‌ها را می‌پوشاند محافظت کرده و به زانو کمک می‌کند تا به راحتی خم و راست شود.
دو منیسک در زانو وجود دارد: منیسک داخلی در داخل زانو و منیسک جانبی در خارج آن.
منیسک دیسکوئید اغلب بر روی منیسک جانبی، که در قسمت خارجی مفصل زانو است، تأثیر می‌گذارد.
منیسک‌ها با یک بافت محکم به نام رباط مینیسک فمورال به استخوان ران متصل می‌شوند. این رباط، خون‌رسانی به قسمت کوچکی از منیسک را نیز انجام می‌دهد.
شرح
در بسیاری از موارد، منیسک دیسکوئید به جای هلال ماه، مانند نیم ماه یا دایره کامل شکل گرفته است. این اتفاق، غالبا در قسمت جانبی (خارج) زانو رخ می‌دهد و گاهی اوقات در هر دو زانو دیده می‌شود.
سه نوع منیسک دیسکوئید وجود دارد:
- ناقص: منیسک کمی ضخیم‌تر و پهن‌تر از حد طبیعی است.
- کامل: منیسک کاملا استخوان درشت‌نی را می‌پوشاند.
- ریسبرگ هایپرموبیل: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که رباط‌هایی که منیسک را به استخوان ران و استخوان درشت‌نی متصل می‌کنند وجود نداشته باشند. بدون این رباط‌ها، حتی مینیسکی با فرم کاملا طبیعی نیز ممکن است گاهی به داخل مفصل بلغزد و باعث درد و نیز قفل شدن و بیرون زدن زانو شود.
آسیب‌های منیسک دیسکوئید
منیسک دیسکوئید نسبت به مینیسک طبیعی مستعد آسیب‌دیدگی بیشتر است. شکل ضخیم و غیر طبیعی منیسک دیسکوئید باعث می‌شود که احتمال گیر کردن آن در زانو یا پارگی‌اش بیشتر باشد. اگر پیوستگی رباط منیسک فمورال به استخوان ران نیز وجود نداشته باشد، خطر آسیب‌دیدگی حتی بیشتر هم می‌شود.
پس از آسیب‌دیدگی، حتی منیسک طبیعی هم به سختی بهبود می‌یابد. این به این دلیل است که منیسک فاقد خون‌رسانی قوی است و مواد مغذی ضروری برای بهبود نمی‌توانند به بافت‌های آسیب‌دیده برسند. در بسیاری از مواردِ منیسک دیسکوئید، بیمارانبدون اینکه آسیبی به منیسک وارد شود علائمی را تجربه می‌کنند.
علت منیسک دیسکوئید
علت منیسک دیسکوئید مشخص نیست. این یک نقص مادرزادی است (در بدو تولد وجود دارد).
صدمات منیسک دیسکوئید غالبا با حرکات پیچشی زانو رخ می‌دهد، مثلا در حین ورزش‌هایی که به چرخش یا تغییر جهت سریع نیاز دارند.
نشانه‌ها و علائم منیسک دیسکوئید
شایع‌ترین علائم منیسک دیسکوئید یا پارگی منیسک دیسکوئید عبارتند از:
- درد
- سفتی یا تورم
- گرفتگی، بیرون‌زدگی، قفل شدن زانو
- احساس خالی کردن زانو
- ناتوانی در دراز کردنِ (صاف کردن) کامل زانو
معاینه پزشک
تاریخچه پزشکی و معاینات فیزیکی
پس از بحث در مورد سابقه پزشکی کودک و هر رویدادی که قبل از شروع علائم رخ داده است، پزشک زانوی کودکتان را معاینه می‌کند. کودکتان ممکن است در محل پیوند استخوان‌ها حساسیت داشته باشد یا نداشته باشد.
برای آزمایش منیسک دیسکوئید، پزشک زانوی کودکتان را به حالت صاف و خم می‌پیچاند. در بسیاری از موارد منیسک دیسکوئید، احساس بیرون‌زدگی یا صدای دنگ وجود دارد. این صدا گاهی حتی شنیده هم می‌شود. در موارد شدید، قسمتی از منیسک از مفصل زانو خارج و دقیقا در زیر پوست دیده می‌شود.
آزمایش‌های تصویربرداری
- اشعه ایکس: اگرچه در اشعه ایکس پارگی بافت‌های نرم مانند منیسک مشاهده نمی‌شود، اما نشان می‌دهد که آیا مشکلات دیگری در زانو وجود دارد یا خیر. بعلاوه، از آنجا که منیسک دیسکوئید بسیار ضخیم است، ممکن است فضای بین استخوان ران و درشت‌نی در قسمت جانبی زانو در اشعه ایکس پهن‌تر به نظر برسد.
- اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): این مطالعه تصاویری باجزئیات از بافت‌های نرم مفصل زانو تولید می‌کند و بهترین آزمایش تصویربرداری برای مینیسک دیسکوئید است. MRI می‌تواند شکل غیرعادی منیسک دیسکوئید و همچنین پارگی در منیسک را نشان دهد. با این حال، نوع نادر منیسک دیسکوئید ریسبرگ با اسکن MRI قابل مشاهده نیست زیرا مشکل فقط در هنگام حرکت بیمار مشخص می‌شود.
این اسکن ام.آر.آی یک منیسک جانبی دیسکوئید (فلش) را نشان می‌دهد. توجه داشته باشید که منیسک آسیب‌دیده در مقایسه با منیسک داخل زانو چقدر ضخیم‌تر است.
درمان
گاهی اوقات، پزشک هنگام ارزیابی زانو برای یک مشکل دیگر، منیسک دیسکوئید را کشف می‌کند. اگر منیسک دیسکوئید علائمی ایجاد نکند ممکن است درمان خاصی برای آن لازم نباشد. اما اگر منیسک دیسکوئید باعث درد، بیرون‌زدگی یا علائم دیگری شود، جراح ارتوپد احتمالا جراحی آرتروسکوپی را توصیه می‌کند.
درمان جراحی
آرتروسکوپی زانو یکی از رایج‌ترین روش‌های جراحی ارتوپدی است. در حین آرتروسکوپی، جراح چند برش کوچک در اطراف زانو ایجاد کرده و دوربین کوچکی به نام آرتروسکوپ را به مفصل وارد می‌نماید. این دوربین تصاویر را بر روی صفحه تلویزیون نشان می‌دهد و جراح از این تصاویر برای راهنمایی ابزارهای جراحی کوچک استفاده می‌کند. بیشتر جراحی‌های آرتروسکوپی به صورت سرپایی انجام می‌شود. بیماران معمولا چند ساعت پس از عمل ترخیص می‌شوند.
بیهوشی
برای جلوگیری از درد در حین عمل، بیمار بیهوش می‌شود. بیهوشی انواع مختلف دارد: انواع بی‌حسی موضعی و منطقه‌ای فقط بعضی از قسمت‌های بدن را بی‌حس می‌کند و بیمار به هوش می‌ماند. بیهوشی عمومی بیمار را به خواب می‌برد. بیشتر کودکان را برای جراحی آرتروسکوپی کاملا بیهوش می‌کنند.
روش جراحی
درمان به نوع مینیسک دیسکوئید بستگی دارد.
- منیسک‌های دیسکوئید کامل و ناقص و بدون پارگی معمولا با saucerization درمان می‌شوند، روشی که در آن منیسک بریده شده و دوباره به شکل هلال درمی‌آید.
- اگر منیسک دیسکوئید نیز پاره شود، جراح ممکن است saucerization انجام داده و سپس قسمت پاره‌شده را بردارد. برخی از پارگی‌ها را می‌توان به جای برداشتن با بخیه ترمیم کرد.
- شکل ریسبرگ هایپرموبیل منیسک دیسکوئید در صورت لزوم saucerized می‌شود، سپس منیسک به قسمت داخلی مفصل بخیه زده می‌شود.
در طی آرتروسکوپی، جراحْ آرتروسکوپ و ابزار جراحی را از طریق برش‌های کوچکی به نام “پورتال” وارد می‌کند.
توانبخشی
بعد از جراحی، پزشک ممکن است زانوی کودکتان را درون یک بریس یا یک بانداژ نرم قرار دهد. ممکن است نیاز باشد که کودک برای مدت کوتاهی از عصا استفاده کند. کودکان بسیار کوچک ممکن است چندین هفته به صندلی چرخدار احتیاج داشته باشند زیرا تعادل و قدرت استفاده از عصا را ندارند. پس از بهبودی اولیه، پزشک ممکن است برای بازگرداندن قدرت و تحرک، تمرینات فیزیوتراپی تجویز کند. این تمرینات را می‌توان در خانه یا با کمک فیزیوتراپ انجام داد.
بهبودی
بیشتر بیماران پس از آرتروسکوپی برای منیسک دیسکوئید، به فعالیت‌های روزمره‌شان برمی‌گردند. با این حال، اگر کل منیسک برداشته شود خطر ادامه درد و امکان آرتروز زودرس وجود دارد. جراحان گاهی توصیه می‌کنند بیماران از ورزش‌هایی که با حرکات کات‌کننده به زانو فشار بیش از حد وارد می‌آورند، خودداری کنند. این ورزش‌ها شامل فوتبال آمریکایی، تنیس، بسکتبال و فوتبال است.