در حالت ایستاده، قسمت داخلی پا باید با سطح زمین فاصله اندکی داشته باشد که در افراد مبتلا به صافی کف پا این فاصله دیده نمی‌شود. اگر در حین وزن‌گذاری کف پا را اسکن کنیم، مشاهده می‌کنیم که در افراد عادی قسمت داخلی پا فشاری را متحمل نمی‌کند؛ اما در افرادی دارای این اختلال، نواحی افزایش فشار درجات متفاوتی دارد.
انواع صافی کف پا
به طور کلی کف پای صاف به انواع انعطاف‌پذر و غیر انعطاف‌پذیر تقسیم می‌شود که هر کدام دارای دلایل متفاوتی هستند. کف پای صاف قابل انعطاف، به مراتب داری شیوع بیشتری نسبت به غیر قابل انعطاف است و از لحاظ پیش آگهی وضعیت بهتری دارد.
صافی کف پا در کودکان
صاف بودن کف پا در کودکان زیر ۳ تا ۵ سال کاملا نرمال تلقی می‌شود. علت آن وجود چربی بیشتر در ناحیه کف پا در اطفال زیر ۲ سال و شلی نسبی لیگامان‌ها و مفاصل در کودکان بزرگ‌تر است. به همین دلیل در این سنین صاف بودن کف پا به عنوان بیماری تلقی نمی‌شود و نیاز به هیچ گونه پروسه درمانی نخواهد داشت. به تدریج که کودک بزرگ‌تر می‌شود و فعالیت‌های وی بیشتر می‌شود، قوس کف پای کودک نیز خود به خود تکامل می‌یابد.
از آنجایی که کودکان خود قادر به تشخیص این اختلال نیستند لذا بهتر است والدین از حدود سنین ۳ تا ۵ سال به این قضیه توجه کنند. به خصوص اگر راه رفتن کودک کمی مسخره به نظر می‌رسد و کودک بیشتر بر روی لبه خارجی پای خود راه می‌رود یا از دردهای مبهم در ناحیه عضلات ساق شکایت دارد؛ بهتر است که کودک توسط پزشک متخصص ارتوپد تحت معاینه قرار بگیرد. کودکانی که دارای درجاتی از شلی لیگامانی هستند معمولا به احتمال بیشتری تا بزرگسالی دارای کف پای صاف خواهند بود.
پیشگیری و کنترل
امروزه ثابت شده است که پوشیدن کفش‌های طبی سنگین یا ارتوزهای گران‌قیمت تاثیر چندانی در روند پیشرفت و بهبودی صافی کف پا ندارد. به خصوص در انواع خفیف تا متوسط صافی کف پا، نیاز به هیچ مداخله‌ای نیست و بهتر است کودک بیشتر از کفش‌های مخصوص دویدن که در آن مقداری قوس کف پا تعبیه شده است استفاده کند. نهایتاً در مواردی که کودک از خستگی متناوب عضلات ساق شکایت می‌کند، از کفی‌های داخل کفش استفاده شود. اما در انواع شدید که معمولاً در حین ایستادن قسمت داخلی پا در تماس کامل با زمین بوده و به نظر می‌رسد که کل پا به سمت داخل چرخیده است، استفاده از اورتوزها و یا کفی‌های مخصوص و کفش طبی گزینه قابل تفکری است؛ به خصوص زمانی که کودک مرتب کفش‌های خود را دفورمه و خراب می‌کند.
باید یادآوری کنیم که هدف استفاده از این‌ها، از بین بردن صافی کف پا نیست. این روش‌ها باعث نزدیک شدن بیومکانیک کف پای صاف به یک وضعیت نرمال می‌شود و از ایجاد علائم برای کودک جلوگیری می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که راه رفتن و دویدن با پای برهنه بر روی سطوحی مثل ساحل شنی دریا، زمین‌های چمن یا حتی تشکچه‌های مخصوص ژیمناستیک کاران، از طریق افزایش قدرت عضلات اینترینسیک کف پا، تا حدودی با کاهش شدت صافی کف پا در ارتباط است.
ارتباط صافی کف پا و اختلالات دیگر
یکی از مسایلی که همواره بعد از تشخیص صافی کف پا مطرح می‌شود، ارتباط آن با اختلالاتی همچون کمردرد، افزایش یا کاهش زاویه‌های اندام تحتانی در ناحیه زانو یا افزایش بروز آرتروز مفاصل است. هیچ یک از این موارد گفته شده تاکنون دارای مستندات علمی برای ارجاع نیست و نباید به دلیل جلوگیری از بروز این موارد، کودکان را مجبور به پوشیدن بریس‌ها و ارتوزهای سنگین شوند. همچنین نباید کودکان را از شرکت در فعالیت‌های ورزشی منع کنیم و تنها در مواردی که فعالیت ورزشی شامل مسافت‌های طولانی دویدن و پریدن است، جهت جلوگیری از چرخش به داخل بیش از حد پا یا over pronation، از کفش‌های دارای ساپورت قوس داخلی و Medial Heel wedge استفاده کنند.
تفاوت صافی کف پا انعطاف‌پذیر و غیر انعطاف‌پذیر
صافی کف پای غیر انعطاف‌پذیر دارای دلایل متفاوتی نسبت به صافی کف پای انعطاف‌پذیر است و بیشتر تمایل به ایجاد علامت و درد در ناحیه پا دارد. این نوع صافی کف پا، که بعد از معاینه توسط متخصص ارتوپدی تشخیص داده می‌شود، معمولا نیازمند مداخله درمانی و حتی در مواردی جراحی است. لذا در مواردی که با انواع غیرمعمولی از صافی کف پا از جمله انواع یک‌طرفه یا دردناک مواجه شدیم، هر چه سریع‌تر جهت معاینه به متخصص ارتوپدی مراجعه می‌شود. افراد دارای کف پای صاف غیر قابل انعطاف، حتی وقتی بر روی پای خود نایستاده‌اند، قوس طولی کف پا ندارند.
علل صاف بودن کف پا در بزرگسالان
صافی کف پای بالغین می‌تواند به دنبال ادامه روند آن از کودکی و یا اکتسابی در بزرگسالی باشد. اگر این اختلال اکتسابی باشد، انواع آسیب‌ها، شکستگی‌ها، حاملگی، التهابات رباطی لیگامانی کف پا و چاقی مفرط می‌توانند زمینه ساز باشند. برطرف کردن این عوامل می‌تواند باعث برگشت این روند شود. در موارد بسیار اندکی که صافی پا شدید است و مشکلات متعددی ایجاد می‌کند، عمل‌های جراحی نیز به عنوان یک انتخاب درمانی مد نظر قرار می‌گیرند.