برای ورزشکاران فعال در ورزش‌های تماسی، احتمال ایجاد کوفتگی عضله (کبودی) بسیار بالا است. کوفتگی بعد از کشیدگی دومین عامل اصلی آسیب های ورزشی است. بیشتر کوفتگی‌ها جزئی هستند و بدون اینکه ورزشکار را از میدان دور کنند به سرعت بهبود می‌یابند. کوفتگی شدید اما می‌تواند باعث آسیب عمیق بافتی شود و عوارضی را به دنبال داشته باشد که ماه‌ها ورزشکار را از میادین ورزشی دور کند.
علت کوفتگی عضله
کوفتگی هنگامی اتفاق می‌افتد که ضربه مستقیم یا ضربات مکرر توسط یک جسم سنگین به قسمتی از بدن برخورد کند و فیبرهای عضلانی زیرین و بافت همبند را له کند بدون اینکه در پوست پارگی ایجاد شود. کوفتگی می‌تواند در اثر زمین خوردن یا گیر کردن بدن در سطحی سخت به وجود بیاید.
کوفتگی می تواند در اثر برخورد مستقیم بازیکنان در هنگام ورزش ایجاد شود.
علائم کوفتگی عضله
کوفتگی، باعث ورم و درد می‌شود و ممکن است دامنه حرکتی مفصل، نزدیک به بخش آسیب‌دیده را محدود کند. رگ‌های خونیِ پاره‌شده ممکن است باعث تغییر رنگ ناحیه به رنگی مایل به آبی شوند. ممکن است در عضله آسیب‌دیده احساس ضعف و سفتی وجود داشته باشد.
گاهی اوقات مقدار زیادی خون در بافت آسیب‌دیده جمع می‌شود و توده‌ای در محل آسیب‌دیده (هماتوم) ایجاد می‌کند. اگر آسیب بافتی گسترده باشد ممکن است شکستگی استخوان، دررفتگی مفصل، پیچ‌خوردگی، پارگی عضله یا سایر آسیب‌ها هم ایجاد شوند. کوفتگی شکم ممکن است به اندام‌های داخلی آسیب برساند.
معاینه پزشک
برای تشخیص کامل بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. معاینه فیزیکی، محل دقیق و میزان آسیب را مشخص می‌کند.
ممکن است از ابزارهای تصویربرداری تشخیصی برای داشتن تصویری بهتر از داخل ناحیه آسیب‌دیده بدن استفاده شود. این ابزارها عبارتند از اشعه ایکس، سونوگرافی، اسکن تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) یا اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT). برای بعضی آسیب‌ها، پزشک ممکن است به بررسی آسیب‌های عصبی هم نیاز داشته باشد.
درمان کوفتگی عضله
برای کنترل درد، خونریزی و التهاب، عضله را در حالت کشش ملایم نگه دارید و از پروتکل RICE استفاده کنید:
• استراحت کنید Rest
با متوقف کردن ورزش، ناحیه آسیب‌دیده را از آسیب بیشتر محافظت کنید. می‌توانید از یک وسیله محافظتی (مثلا عصا، اسلینگ) نیز استفاده کنید.
• سرد کردن Ice
از پک سرد به مدت 20 دقیقه در یک نوبت و چند بار در روز استفاده کنید. یخ را مستقیما روی پوست قرار ندهید.
• بانداژ Compression
ناحیه آسیب‌دیده را آرام با یک باند نرم یا باند کشی ببندید.
• بالا نگه داشتن Elevation
ناحیه آسیب‌دیده را کمی بالاتر از قلب قرار دهید.
اکثر ورزشکاران مبتلا به کوفتگی با اقدامات درمانی ساده به سرعت بهبود می‌یابند. پزشک ممکن است داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن یا داروهای دیگری برای تسکین درد تجویز کند. ناحیه آسیب‌دیده را ماساژ ندهید.
در طی 24 تا 48 ساعت اول پس از آسیب‌دیدگی (مرحله حاد)، احتمالا باید برای کنترل خونریزی، ورم و درد به استراحت، سرد کردن، بانداژهای فشرده‌سازی و بالا نگه داشتن ناحیه آسیب‌دیده ادامه دهید. در حالی که عضله آسیب‌دیده بهبود می‌یابد، حتما برای حفظ سطح کلی تناسب اندام، بخش‌های سالم بدن را ورزش دهید. اگر هماتوم بزرگی وجود داشته باشد که طی چند روز از بین نرود، ممکن است پزشک برای تسریع بهبودی آن را با جراحی تخلیه کند.
توانبخشی
پس از چند روز، التهاب و ورم باید کاهش یابد و آسیب ممکن است کمی بهتر شود. در این زمان، ممکن است پزشک از شما بخواهد گرمای ملایمی روی آسیب وارد کنید و فرآیند توانبخشی را شروع کنید. به یاد داشته باشید که سطح فعالیتتان را به تدریج افزایش دهید.
بسته به میزان آسیب‌دیدگی، بازگشت به فعالیت عادی ورزشی ممکن است چندین هفته یا بیشتر طول بکشد. اگر قبل از بهبودی کامل، به ناحیه آسیب‌دیده فشار زیادی وارد کنید، ممکن است بافتِ جای زخمْ بزرگ شده و مشکلات بیشتری ایجاد کند. در مرحله اول توانبخشی، پزشک ممکن است تمرینات کششی ملایمی را برایتان شروع کند که کم‌کم دامنه حرکتی به ناحیه آسیب‌دیده بازگردد. وقتی دامنه حرکتیتان بهبود یافت، احتمالا پزشک توصیه می‌کند تمرینات تحمل وزن و تقویتی انجام دهید. اگر دامنه حرکت طبیعی و بدون درد داشته باشید شاید پزشک اجازه دهد به ورزش‌های غیر تماسی برگردید.
بازگشت به ورزش
وقتی تمام قدرت، دامنه حرکت و استقامت خود را به دست آوردید شاید بتوانید به ورزش‌های تماسی برگردید. وقتی پزشک و مربی ورزشیتان توافق کردند که برای بازگشت به ورزش آماده‌اید، شاید از شما بخواهند از یک ابزار محافظتی سفارشی استفاده کنید تا از آسیب‌دیدگی بیشتر در ناحیه‌ای که دچار کوفتگی است جلوگیری شود. بسته به نوع ورزشتان، می‌توانید از مواد سفت یا نیمه سفت، لایه مخصوصی تهیه کنید. هنگام برخورد ضربات مستقیم از اجسام سنگین به بدنتان، این لایه اثر نیرو را پخش می‌کند.
سایر درمان‌ها برای بهبودی کوفتگی عضلات
علاوه بر استراحت، یخ و یا گرما و سایر روش‌های گفته شده، فیزیوتراپ از انواع روش‌های دیگری نیز برای بهبود کوفتگی عضلات بهره خواهد گرفت. از جمله این تکنیک‌ها می‌توان به ماساژ، کشش یا روش‌های الکتریکی مانند اولتراسوند، تحریک عضلانی، لیزر یا جریان تداخلی (IFC) اشاره کرد. در صورتی که فرد با کوفتگی شدید اندام تحتانی یا نیم‌تنه خود روبرو شده باشد، فیزیوتراپ ممکن است در صورت نیاز عصا را توصیه کند و نحوه استفاده از آن را به فرد آموزش دهد. استفاده از عصا باید تا زمانی که آسیب فرد به اندازه کافی بهبود پیدا کند، ادامه داشته داشته تا بتواند در آینده کوتاهی بدون استفاده از آن راه رود.
عوارض
دریافت سریع درمان پزشکی و پیروی از توصیه‌های پزشک در مورد توانبخشی می‌تواند به شما کمک کند از عوارض جدی پزشکی که گهگاه ناشی از کوفتگی‌های عمیق عضلانی است جلوگیری کنید. دو مورد از عوارض شایع‌تر، سندرم کمپارتمان و میوزیت اوسیفیکانس است.
سندرم کمپارتمان
در موارد خاص، خونریزی سریع ممکن است باعث ورم بسیار دردناک در عضلات بازو، ران، پا یا باسن شود. افزایش فشار مایعات چند ساعت پس از کوفتگی می‌تواند جریان خون را مختل کرده و از رسیدن مواد مغذی به گروه عضلانی جلوگیری کند. سندرم کمپارتمان ممکن است نیاز به جراحی فوری برای کاهش فشار روی عضلات، رگ‌های خونی و اعصاب داشته باشد.
میوزیت اوسیفیکانس
ورزشکاران جوانی که سعی می‌کنند کوفتگی شدید را خیلی سریع توانبخشی کنند، گاهی دچار میوزیت اوسیفیکانس می‌شوند. در این وضعیت، در عضله آسیب‌دیده استخوان ایجاد می‌شود. علائم این وضعیت ممکن است درد خفیف تا شدید که از بین نمی‌رود و ورم در محل آسیب دیده باشد. تشکیل غیر طبیعی استخوان می‌تواند انعطاف‌پذیریتان را نیز کاهش دهد. تمرینات شدید کششی ممکن است شرایط را بدتر کند. استراحت، سرد کردن، فشرده‌سازی و بالا نگه داشتن معمولا به کاهش التهاب کمک می‌کنند. تمرینات کششی ملایم می‌تواند انعطاف‌پذیری را بهبود بخشد. به ندرت به جراحی نیاز است.