دوپینگ خونی روشی غیرقانونی برای بهبود عملکرد ورزشکاران از طریق تقویت مصنوعی توانایی خون در انتقال اکسیژن بیشتر به عضلات است. در بسیاری از موارد، دوپینگ خونی میزان هموگلوبین موجود در جریان خون را افزایش می‌دهد. هموگلوبین یک پروتئین حامل اکسیژن در خون است. بنابراین افزایش هموگلوبین باعث می‌شودتا مقدار بیشتری اکسیژن به عضلات یک ورزشکار برسد و سوخت آن را تامین کند. این فرآیند، استقامت و عملکرد را به ویژه در مسابقات استقامتی مانند دویدن و دوچرخه‌سواری، بهبود می‌بخشد. کمیته بین‌المللی المپیک و سایر سازمان‌های ورزشی، دوپینگ خونی را ممنوع کرده‌اند.
انواع دوپینگ خونی
سه نوع دوپینگ خونی پرکاربرد عبارتند از:
- انتقال خون
- تزریق اریتروپویتین (EPO)
- تزریق حامل‌های مصنوعی اکسیژن
1. انتقال خون
در عمل‌های جراحی معمولی، بيماران ممكن است براي جايگزينی خون از دست‌رفته در اثر آسیب‌دیدگی يا جراحی از انتقال خون استفاده كنند. همچنین به بیمارانی که از پایین بودن گلبول‌های قرمز ناشی از کم‌خونی، نارسایی کلیه و شرایط یا بیماری‌های دیگر رنج می‌برند نیز خون تزریق می‌شود. ورزشکاران از انتقال خون غیرقانونی برای تقویت عملکردشان استفاده می‌کنند. این انتقال خون دو نوع دارد:
- تزریق اتولوگ: این نوع انتقال خون، انتقال خون خود ورزشکار است؛ به این صورت که خون خود ورزشکار برای استفاده در آینده گرفته و ذخیره می‌شود.
- تزریق همولوگ: در این نوع انتقال خون، ورزشکاران از خون شخص دیگری با همان گروه خونی استفاده می‌کنند.
2.تزریق EPO
EPO هورمونی است که کلیه آن را تولید می‌کند. این هورمون، تولید گلبول‌های قرمز بدن را تنظیم می‌کند. در عمل‌های پزشکی، تزریق EPO برای تحریک تولید گلبول‌های قرمز خون انجام می‌شود. به عنوان مثال، از EPO مصنوعی می‌تواند برای درمان بیماران مبتلا به کم‌خونی مربوط به بیماری کلیوی مزمن یا بیماری کلیوی که در مراحل آخر است، استفاده کرد. ورزشکارانی که از EPO استفاده می‌کنند این کار را انجام می‌دهند تا بدنشان را به تولید مقادیر بالاتر از حد طبیعی گلبول قرمز تشویق کنند تا قدرتشان افزایش یابد.
3. حامل‌های مصنوعی اکسیژن
این حامل‌ها مواد شیمیایی هستند که توانایی حمل اکسیژن را دارند. دو نمونه از این نوع عبارتند از:
- (hemoglobin-based oxygen carriers (HBOC (حامل‌های اکسیژن بر پایه هموگلوبین)
- (perfluorocarbons (PFC (پرفلوئورکربن‌ها)
حامل‌های مصنوعی اکسیژن به عنوان یک درمان اورژانسی در پزشکی کاربرد دارند. از این درمان در مواردی استفاده می‌شود که بیمار به انتقال خون نیاز دارد اما:
- خون انسانی موجود نیست.
- احتمال عفونت خون زیاد است.
- زمان کافی برای یافتن گروه خونی مناسب وجود ندارد.
ورزشکاران از حامل‌های مصنوعی اکسیژن برای دستیابی به همان اثرات افزایش عملکرد سایر انواع دوپینگ خونی استفاده می‌کنند: افزایش اکسیژن در خون که به سوخت‌رسانی عضلات کمک می‌کند.